Geschreven door: Laura van Elst voor Zorgvisie
Ze kan mensen met dementie kalmeren, activeren, vaardigheden aanleren of in contact brengen met familie. Na vijf jaar testen en tweaken overtreft zorgrobot SARA de verwachtingen van tanteLouise. “Zorgmedewerkers van locatie Bosgaard willen niet meer zonder”, vertelt bestuurder Jan-Kees van Wijnen.
Een derde van de vvt-medewerkers gaat over tien jaar met pensioen. “Terwijl onze zorgverleners nu al handen, ogen en oren tekort komen tijdens piekmomenten”, vertelt Daan de Viet, innovatieadviseur bij tanteLouise. Dat geldt vooral wanneer één zorgverlener in de kleinschalige woningen verantwoordelijk is voor zes tot acht bewoners. “Medewerkers willen zichzelf het liefst in tweeën splitsen om zowel bij een bewoner te zijn als een oogje in het zeil te houden op de woongroep.” Bovendien is het volgens De Viet niet de vraag of, maar wanneer robotica haar intrede doet in de samenleving. “Om de ontwikkeling niet volledig aan de markt over te laten en bewoners en medewerkers te ondersteunen, zijn we een co-creatie met SARA BV gestart.”
Co-creatie
In 2019 startte tanteLouise de samenwerking met het techbedrijf. “Eerst hebben we een visie en roadmap opgesteld met functionaliteiten waar de vvt de komende jaren behoefte aan heeft en een basic platform gebouwd”, zegt bestuurder Jan-Kees van Wijnen. Om draagvlak onder medewerkers te creëren, gebruikt tanteLouise het honingraatmodel van Vilans. “Van tevoren informeerden wij medewerkers dat ze er meer energie in zouden stoppen dan dat ze ervoor terug zouden krijgen. We zochten dus zorgteams die het interessant vinden om te experimenteren, wetende dat ze vijf jaar later pas de vruchten zouden plukken.”
Twee zorgteams van verpleeghuislocatie de Bosgaard gingen met SARA aan de slag. “Het was testen, testen en nog eens testen”, blikt De Viet terug. “De ene keer kwam er een functionaliteit bij, dan ging die er weer af.” Daarnaast kwam er een pandemie ‘tussendoor’, bleek autonoom rijden in een verpleeghuissetting een uitdaging en was het instellen van de profielen – met informatie en voorkeuren van de bewoner – op de robot een tijdrovende klus voor medewerkers. “Dat moest e[iciënter. Anders werk je slimmer aan de voorkant, maar creëer je extra werk aan de achterkant.”
Kalmeren en activeren
De sociale robot wordt veelzijdig ingezet voor bewoners met dementie. Zo biedt SARA kalmerende programma’s om bewoners tot rust te brengen of af te leiden. “Bijvoorbeeld door iemands favoriete muziek te draaien, het levensverhaal van de bewoner te vertellen, de stem van familie te laten horen of bewoners een spelletje te laten spelen”, schetst Van Wijnen. “Maar je kunt ook meer de activerende kant op”, vertelt De Viet. “Zo kan SARA als verlengstuk van fysio- of muziektherapie worden ingezet en bewoners via cognitieve training activeren.” En SARA kan contact leggen met familie. “Zo kan ze toegestuurde video’s, foto’s en spraakberichten van familie afspelen.” SARA gaat daarmee op verschillende manieren de interactie aan met één of meerdere bewoners. “De verzorgende of verpleegkundige kan een andere bewoner daardoor met een gerust hart halen of naar bed brengen.” De verpleegkundige active ageing maakt ook gebruik van de robot. “Daarbij dient SARA als een instrument om leerdoelen van de bewoner te behalen.”
Na vijf jaar experimenteren en innoveren, heeft tanteLouise met medewerkers en cliënten de balans opgemaakt. De eerste resultaten uit het praktijkonderzoek zijn volgens Van Wijnen hoopvol. “Op een dienst van 8 uur bespaart SARA 86 minuten.” De afgenomen onrust en angst bij bewoners vertaalt zich direct door in een lagere werkdruk. “Onze zorgverleners hebben meer tijd voor bewoners die geen onrust ervaren, maar wel behoefte hebben aan een praatje.” Dankzij de innovatie kunnen roosters in de toekomst worden aangepast. “Als er alleen robots bijkomen en we niks veranderen, wordt de zorg duurder.” Daarom bekijkt tanteLouise welke diensten met een uur verkort kunnen worden om de investering terug te verdienen. “Medewerkers willen SARA niet meer kwijt en zijn daartoe bereid.”
Verjaardagsfeestje
Inmiddels bestaat SARA vijf jaar. Tijdens haar ‘verjaardagsfeestje’ in september trakteerde ze de cliënten en medewerkers van locatie de Bosgaard als dank voor de inzet. De komende tijd werkt tanteLouise aan de borgingsfase op de twee woningen en aan een ethische visie op robotica. Voordat de innovatie grootschalig wordt ingezet, start tanteLouise eerst met een e[ectenonderzoek op een andere locatie. “Daarbij willen we meerdere data-indicatoren bij het onderzoek betrekken. Bijvoorbeeld het uitlezen van de alarmeringen vanuit ons verpleegoproepsysteem, of de bedsensor die de kwaliteit van nachtrust kan meten”, vertelt De Viet. Het doel is dat SARA uiteindelijk zelf naar onrustige bewoners rijdt of bewoners die ’s nachts uit bed gaan weer naar bed brengt, kalmeert en afleidt. Als de uitkomsten net zo veelbelovend zijn, wordt de robot grootschalig ingezet op de verpleeghuislocaties.
Naast de intramurale inzet wordt de robot gebruikt bij VanThuisUit. In dit dagactiviteitencentrum van tanteLouise staat zelfstandigheid centraal. “SARA ondersteunt bij de dagstructuur en bij het aanleren van nieuwe vaardigheden”, zegt Van Wijnen. Zo speelt de robot repeterende instructievideo’s af. “Extramuraal valt er veel winst te behalen, omdat mensen daardoor langer thuis kunnen wonen.” De opgedane innovatielessen, deelt tanteLouise binnen het netwerk Anders Werken in de zorg. “Robotica is nog geen hot item in de regio West-Brabant. Maar met deze resultaten proberen we het op de agenda te krijgen en verwacht ik dat de interesse in sociale robotica toeneemt”, besluit Van Wijnen.